Partner serwisu
06 maja 2021

Źródła oceny wpływu wydobycia kruszyw na środowisko wodne

Kategoria: Z życia branży

Jednym z kluczowych wyzwań prowadzenia działalności gospodarczej jest redukowanie jej wpływu na środowisko. Na problem ten zwraca się ostatnio uwagę przede wszystkim przez pryzmat obserwowanych zmian klimatycznych. Tym samym, jednym z coraz częściej eksponowanych zagadnień staje się ochrona środowiska wodnego w aspekcie pogarszającego się – poprzez niedobory opadów – bilansu wodnego Polski.

Źródła oceny wpływu wydobycia kruszyw na środowisko wodne

Takie spojrzenie na ochronę środowiska dotyczy także pozyskiwania surowców naturalnych, w tym kruszyw i materiałów do ich produkcji. Podkreślić trzeba, że sytuacja zakładów górniczych jest szczególnie trudna, bowiem istotą wydobycia kopalin jest ingerencja w środowisko, powodująca jego bezpowrotne przekształcanie.

W zaistniałej sytuacji wręcz niezbędne staje się posiadanie odpowiedniego rozeznania, zasobu wiedzy dotyczącej wymaganych do spełnienia standardów jakości i innych wytycznych dotyczących gospodarki wodnej.

W niniejszym artykule autor dokonuje przeglądu takich wymagań, zwracając jednocześnie uwagę na potencjalne szanse dla branży, wynikające z obecnej sytuacji.

Planowanie i strategie krajowe, czyli jak spojrzeć na problem

            Jako że każde działanie, w tym wydobycie kopalin dla produkcji kruszyw, powinno zaczynać się od odpowiedniego planu, rozpocznijmy niniejsze omówienie od przedstawienia zagadnień związanych z dokumentami planistycznymi w gospodarce wodnej.

W pierwszej kolejności podkreślić trzeba, że ustalenia planów sporządzanych na cele gospodarki wodnej wpływają bezpośrednio na możliwość lokalizacji znacznej części inwestycji związanych z wydobywaniem i produkcją kruszyw. Wynika to ze specyfiki występowania i warunków powstawania odpowiednich złóż kopalin, czego przykładem są złoża piasków i żwirów obecne w dolinach rzecznych, na terenach zalewowych.

Częstym błędem popełnianym przez przedsiębiorców jest ignorowane krajowych polityk i strategii i skupianie się wyłącznie na spełnianiu wymogów wynikających wprost z ustaw i rozporządzeń oraz przesłanek środowiskowych. Strategia ta może się sprawdzać w przypadku niewielkich złóż kopalin (czemu sprzyja obecne w naszym kraju swoiste przeregulowanie prawne). Natomiast w sytuacji, gdy nasza działalność przewidywana jest do prowadzenia „na lata”, a produkcja (wydobycie) „znaczna”, podejście musi być zupełnie odmienne.

Po co nam znajomość planów gospodarowania wodami na obszarach dorzecza?

Jak to wyżej opisano, plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy to dokumenty strategiczne, których sporządzanie przewidują obecnie przepisy Ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne. Pamiętać jednak trzeba, że do wymienionej ustawy zostały one wprowadzone jako efekt implementacji zapisów Dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (zwanej Ramowej Dyrektywą Wodną).

Zgodnie z Ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, plany te opracowywane są przez Wody Polskie dla głównych dorzeczy na terenie Polski. Przyjmowane są rozporządzeniem ministra właściwego dla gospodarki wodnej. Ich zawartość nie jest ustalona „na zawsze”, lecz podlega cyklicznej, następującej co sześć lat aktualizacji.

Pierwsze obowiązujące dla terenu Polski plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy zostały opracowane w 2009 r., a przyjęte uchwałą Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2011 r. Rozporządzeniami Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. przyjęte zostały obecnie obowiązujące wersje (I aktualizacja) omawianych planów. Obejmują one 10 dorzeczy, tj.: Odry, Wisły, Dniestru, Dunaju, Jarftu, Łaby, Niemna, Pregoły, Świeżej, Ücker. Wspomniana aktualizacja planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy obowiązuje do czasu przyjęcia kolejnej aktualizacji, nie dłużej niż do 22 grudnia 2021 r. (trwają już nad nią prace).

Z punktu widzenia przedsiębiorcy szczególnie istotne są zawarte w ww. dokumentach ograniczenia działalności wpływającej negatywnie na wody powierzchniowe lub podziemne. Jak to opisuje ustawa Prawo wodne, chodzi o działania mogące spowodować nieosiągnięcie tzw. celów środowiskowych dla poszczególnych jednolitych części wód (powierzchniowych lub podziemnych), czyli jednostek, na które podzielono wody (zdefiniowanych w art. 16 pkt 19 i 20 oraz 50 ustawy Prawo wodne). Pojęcie osiągnięcia celów środowiskowych w praktyce oznacza osiągniecie (lub utrzymanie) przez poszczególne jednolite części wód stanu opisywanego w przepisach jako dobry (zdefiniowanego odpowiednio w art. 16 pkt 11 i 12 ustawy Prawo wodne). W potocznym tłumaczeniu można to przedstawić jako spełnianie przez daną część wód wymaganych standardów odpowiednio w zakresie ich parametrów ilościowych, chemicznych i „ekologicznych” (opisanych jako stan ekologiczny lub potencjał ekologiczny).

Analizując zawartość planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy na potrzeby branży kruszyw, należy zwrócić uwagę na zapisy mówiące o tym, czy dana jednolita część wód (powierzchniowych lub podziemnych) jest w stanie dobrym, niezagrożonym „pogorszeniem”. Należy to zazwyczaj odczytywać jako brak przeciwwskazań dla realizacji nowych i kontynuacji już prowadzonych przedsięwzięć. Zapisom wskazującym na „zły/słaby stan” danej jednolitej części wód zazwyczaj towarzyszą ograniczenia prowadzenia działalności związanej z gospodarką wodną (np. ograniczenia poborów wód, prac odwodnieniowych, wprowadzania do wód lub do ziemi ścieków itd.).

Pamiętać należy, że ocena wpływu planowanego przedsięwzięcia na stan jednolitych części wód (dokonywana z uwzględnieniem zapisów ww. planów) to element procedury oceny oddziaływania na środowisko, prowadzonej zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Negatywny wynik takiej procedury to odmowa wydania dla planowanego przedsięwzięcia decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, co w praktyce oznacza jego zablokowanie.

Także w przypadkach, gdy nie trzeba uzyskiwać decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, sprzeczność z zapisami planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (w zakresie możliwości osiągniecia dla jednolitych części wód celów środowiskowych), może spowodować zablokowanie naszych planów. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, gdy trzeba uzyskać dla prowadzenia planowanej działalności pozwolenia wodnoprawne. Pamiętać bowiem trzeba, że Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne przewiduje wydawanie tzw. ocen wodnoprawnych (opisanych w art. 425-440a ww. ustawy), poprzedzających (o ile są konieczne) wydanie pozwolenia wodnoprawnego. Wykaz przedsięwzięć, które mogą podlegać tej procedurze zawiera Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie rodzajów inwestycji i działań, które wymagają uzyskania oceny wodnoprawnej. Firmy wydobywcze z branży kruszyw powinny zwrócić uwagę, że wskazano w nim, jako wymagające oceny wodnoprawnej, między innymi: długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wód podziemnych wynikające z odwodnienia zakładu górniczego, pobory wód powierzchniowych i podziemnych w znacznych ilościach i w określonych przypadkach zmiany ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód mającej wpływ na warunki przepływu wód – na powierzchni co najmniej 1000 m2.

 

Cały artykuł dostępny w magazynie Surowce i Maszyny Budowlane 1/2021.

fot. 123rf.com fot. ilustracyjne
Nie ma jeszcze komentarzy...
CAPTCHA Image


Zaloguj się do profilu / utwórz profil
ZAMKNIJ X
Strona używa plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies. OK, AKCEPTUJĘ