Natura 2000 - główne cele i zasady tworzenia
Nadrzędnym celem tworzenia obszarów ochrony Natura 2000 jest powstrzymanie zmniejszania się populacji określonych gatunków zwierząt i roślin, lub nawet ich wymierania, a także zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków zwierząt, które uważa się za cenne dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy.
Analiza zagrożeń, jakim przyroda w ostatnich latach musi stawić czoło, pokazała, że najlepsze efekty jej ochrony można uzyskać dzięki współpracy międzynarodowej. Powód jest bardzo prosty: granice systemów przyrodniczych nie pokrywają się z granicami administracyjnymi i działania prowadzone przez jedno państwo mogą nie przynieść pożądanych efektów. Samo wyznaczanie obszarów ochrony Natura 2000 odbywa się jedynie w oparciu o naukowe kryteria przyrodnicze, nie bierze się natomiast pod uwagę kryteriów ekonomicznych lub społecznych, dlatego też granice tych obszarów nie mogą być zmieniane z powodu nowej inwestycji planowanej, na przykład w pobliżu obszaru objętego ochroną. Kryteria te jednak nie są zupełnie pominięte, bo są przedmiotem oceny w momencie tworzenia planów ochrony lub zadań ochronnych dla konkretnych obszarów Natura 2000.
W ramach ochrony Natura 2000 wyróżniamy 3 typy obszarów objętych specjalną ochroną i są to:
- Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).
- Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO).
- Obszary mające znaczenie dla Wspólnoty.
Pierwszy rodzaj obszarów to te utworzone w celu ochrony terenów cennych ze względu na żyjące tam zwierzęta i występujące rośliny. Ustawa o ochronie przyrody (art. 5 pkt.19 Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004, Dz.U. 2004 nr 92 poz 880) charakteryzuje obszar SOO jako: „obszar wyznaczony, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych lub populacji zagrożonych wyginięciem gatunków roślin lub zwierząt lub w celu odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych lub właściwego stanu ochrony tych gatunków”.
Kolejnym typem obszarów są obszary specjalnej ochrony ptaków. Według ustawy o ochronie przyrody:
„obszar wyznaczony, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia, w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju.” (art. 5 pkt.3 Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004r., Dz.U. 2004 nr 92 poz 880)”.
Obszary, które mają znaczenie dla całej Wspólnoty, (ostatni typ obszarów) są zatwierdzonymi przez Komisję Europejską planowanymi w danym kraju obszarami specjalnej ochrony siedlisk, których lokalne prawo
jeszcze nie zatwierdziło.
Fragment artykułu "Natura 2000 problem czy szansa?", który ukazał się w numerze 6/2016 magazynu "Surowce i Maszyny Budowlane"
